Sınav Kaygısının Boyutları

1967' de Liebert ve Morris, sınav kaygısının birbirinden farklı "kuruntu" ve "duygusallık" olmak üzere iki boyutu olduğunu belirtmiştir

Kuruntu Boyutu : Sınav kaygısının bilişsel boyutudur. Başarısızlığın sonuçlarını düşünmek, başarmak için yeteneği hakkında kuşkuya düşmek gibi içsel konuşmaları içerir.

Duygusal Boyutu : Sınav ortamında kaygı ile ilgili fizyolojik reaksiyonlardır. Hızlı kalp atışları, terleme, üşüme, kızarma, sararma, mide bulantıları, sinirlilik ve gerginlik gibi bedensel yaşantılar, duygusallık belirtileri olarak kabul edilir.

Sarason' a (1975) göre, yüksek sınav kaygılı bireyleri değerlendirme ortamı ile yüz yüze geldiklerinde dikkatlerini başka işlere odaklaştırma eğilimi vardır. Yazar burada iki tepki üzerinde durmaktadır. Birincisi duyuşsal ve otonomi reaksiyonlarla ilgilidir. Örneğin, aşırı terleme, kalp atışlarının artması gibi tepkilerdir. Diğeri ise bilişsel boyut ile ilgilidir. Örneğin sınav sırasında kendi kendilerine "Ben aptalım", "Başaramayacağım" gibi telkinlerde bulunmaktadır. Bilişsel tepkilerin performansa olumsuz etkisi duygusal- heyecansal boyuttan daha fazla olmaktadır.

Salame (1984), kuruntu ve duyuşsallık boyutunu açıklarken kuruntu ve duyuşsallık boyutunu oluşturan elementler üzerinde durmuştur. Araştırmacıya göre, kuruntu boyutu aşağıdaki şu elementlerden oluşmaktadır:

  1. Dikkatini kendi üzerinde toplama
  2. Performansa ve yeteneğe güvenememe
  3. Yetersiz ve güvensiz toplama
  4. Başkaları ile karşılaştırmada "kendini zayıf" olarak değerlendirme
  5. Kendini başarısızlık odağı olarak görme, sınavlara yeterince hazırlanamama duygusu.
  6. Başarısızlığın sonuçlarını düşünme; hoşnutsuzluk, ceza, statü veya güven kaybı, akademik yaşantıda kayıp
  7. Sınavın zamanında yetiştirilemeyeceği kuruntusu
  8. Kendisini hezimete uğratma

Duyuşsallık boyutunda ise,kuruntu boyutunun aksine iki reaksiyon tanımlanmaktadır:

  1. Gerginlik hissi, korku, endişe, sinirlilik, huzursuzluk
  2. Somatik semptomlar örneğin, hızlı kalp atışı, mide ağrısı, ağız kuruluğu, baş ağrısı gibi semptomlar

Yapılan çalışmalar öğrencilerin sınav esnasında duyuşsallık düzeyinin gittikçe azaldığını, kuruntu düzeyinde ise sınavın başlamasından bitimine kadar bir azalmanın olmadığını göstermektedir.